Русский
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Միջանցքային պայքարը գլոբալ և տարածաշրջանային մակարդակով. «Փաստ»

ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Մարդկային քաղաքակրթության զարգացման վաղ փուլերից սկսած՝ կարևոր նշանակություն է ձեռք բերել առանցքային հաղորդակցության ուղիների նկատմամբ վերահսկողությունը։ Եվ այդ վերահսկողության համար պայքարը ոչ միայն լուրջ մրցակցության, այլև պատերազմների պատճառ է դարձել։ Օրինակ՝ անտիկ շրջանում Հռոմի և Կարթագենի անհաշտ պայքարը և Պունիկյան պատերազմները նաև միջերկրական ծովի հաղորդակցության ուղիների նկատմամբ վերահսկողության համար էին։ Ավելին՝ կարևոր ճանապարհները միշտ էլ դիտվել են որպես ազդեցության ընդլայնման գործիքներ։ Օրինակ՝ դեռևս Հին Ասորեստանում առանձնակի դերակատարություն էր տրվում առևտրային ճանապարհներին ու դրանց միջոցով ազդեցության տարածման հնարավորություններին։ Իսկ ներկայում, երբ աշխարհը դարձել է ավելի փոխկապակցված, տեխնոլոգիապես զարգացած ու շարժվում է գլոբալիզացիայի ճանապարհով, ավելի է կարևորվում հաղորդակցության, առևտրային ուղիների ու ճանապարհների նշանակությունը։ Իսկ այն պետությունը, որը վերահսկում է այդ ճանապարհները, հսկայական աշխարհաքաղաքական ու տնտեսական առավելություն է ստանում։ Այդ է պատճառը, որ 2013 թվականին Չինաստանը ձեռնարկեց այնպիսի խոշոր նախաձեռնություն, ինչպիսին «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» ծրագիրն է, որի միջոցով պետք է բացվի նոր մետաքսի ճանապարհը, որը Եվրոպան ու մյուս տարածաշրջանները կկապի Չինաստանի հետ։

Պեկինն, ահռելի միջոցներ ծախսելով աշխարհի տարբեր երկրներում ենթակառուցվածքային նախաձեռնությունների իրականացման վրա, այս նախագիծը դարձրել է նաև իր քաղաքական և տնտեսական ազդեցությունը տարածելու լուրջ գործիք։ Չինական նախաձեռնության հաջողությունը գլոբալ մակարդակով նույնիսկ անհանգստություն է առաջ բերել Արևմուտքի մոտ։ Եվ դա է պատճառը, որ դրան ի հակադրություն՝ արևմտյան նախաձեռնությունների մասին նախագծեր են ներկայացվել։ Օրինակ՝ ԵՄ-ի կողմից նախաձեռնվեց «Համաշխարհային դարպաս» (Global Gateway) հիմնադրամը, որը միլիարդավոր դոլարներ կառաջարկի՝ հիմնականում նոր զարգացող երկրներում կառուցելու այնպիսի ենթակառուցվածքներ, ինչպես օպտիկամանրաթելային մալուխները, ճանապարհային և երկաթուղային նախագծերը և վերականգնվող էներգետիկան: Իսկ Մեծ յոթնյակի երկրների գագաթաժողովի ժամանակ ԱՄՆ-ի կողմից ազդարարվեց «Կառուցի՛ր ավելի լավ աշխարհ» (Build Back Better World) նախաձեռնության մեկնարկի մասին, որը կենտրոնանալու է 4 հիմնական ուղղությունների վրա՝ կլիմա, առողջապահություն և առողջապահական ապահովագրություն, թվային տեխնոլոգիա և գենդերային հավասարություն։ Բայց մինչ Արևմուտքից ուղղակի հայտարարվում է տարբեր ծրագրերի մեկնարկի ու դրանց իրականացման մտադրությունների իրականացման մասին, Չինաստանն արդեն ահռելի աշխատանք է կատարել՝ աշխարհի տարբեր երկրներում կառուցելով երկաթուղային գծեր, նավահանգիստներ, օդանավակայաններ և այլն։

Իսկ Հնդկաստանը, որի տարածաշրջանային ազդեցությունը ևս աճում է, նույնպես շահագրգռված է սեփական հաղորդակցության ուղիների ստեղծման հարցում, որը տեղավորվում է «Հյուսիսհարավ» տրանսպորտային միջանցքի շրջանակներում։ Մյուս կողմից էլ՝ միջազգային ասպարեզում պայքար է ընթանում, թե կոնկրետ որ երկրների տարածքով են անցնելու տրանսպորտային միջանցքների ուղիները։ Օրինակ՝ Ռուսաստանը պատժամիջոցների ազդեցությունը թուլացնելու համար ձգտում է Իրանի հետ հաղորդակցության արդյունավետ ուղիներ ստեղծել, ապա Իրանի միջոցով դուրս գալ դեպի Հնդկաստան։ Դրա համար էլ փորձ է կատարվում արագ ավարտել ԱստարաՌեշտ երկաթուղու շինարարությունը։ Բայց Իրանը շահագրգռված չէ, որ այդ ճանապարհն անցնի Ադրբեջանով։ Դրա համար էլ երկաթուղու կառուցումը անընդհատ ձգձգվում է։ Մյուս կողմից էլ դրան դեմ է Արևմուտքը։ Իրանն ավելի շատ կողմնակից է Հայաստանի հետ հաղորդակցության պահպանմամբ ու ամրապնդմամբ, որն իրեն թույլ կտա Հայաստանի ու Վրաստանի տարածքով դուրս գալ դեպի սևծովյան տարածաշրջան։ Թեհրանի այս դիրքորոշումը պայմանավորված է Թուրքիայի ու Ադրբեջանի հետ շահերի բախումով։

Իսկ Թուրքիան ոչ միայն փորձում է միանգամից օգտվել բոլոր միջանցքային ծրագրերից, այլև առաջ քաշել սեփական միջանցքի տարբերակը՝ «Միջին միջանցքը», որը պետք է համաթուրքական նշանակություն ունենա՝ կապելով Միջին Ասիայի թյուրքախոս երկրները Թուրքիայի հետ ու նույնիսկ ճանապարհ բացի պանթուրքական ծրագրերի իրականացման համար։ Անկարան նույնիսկ փորձում է այս նախագիծը ներկայացնել «Մեկ գոտի-մեկ ճանապարհ» ծրագրի ներքո։ Բայց այս նախաձեռնությունը ամբողջապես թուրքական չի լինի, եթե բոլոր ճանապարհային ուղիները չհայտնվեն Թուրքիայի վերահսկողության ներքո։ Իսկ դրան խանգարում է Հայաստանը։ Ուստի, Անկարան փորձում է ձեռնամուխ լինել, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» բացմանը, որի արդյունքում այլևս որևէ խոչընդոտ չի լինի, որ Թուրքիան անմիջականորեն կապվի Ադրբեջանի, ապա Միջին Ասիայի երկրների հետ, ինչը հնարավորություն կտա վերահսկել Իրանից դեպի հյուսիս անցնող ճանապարհները ու անհրաժեշտության դեպքում Իրանական Ադրբեջանում աջակցել անջատողական ձգտումներին։ Պատահական չէ, որ Թուրքիայի աջակցությամբ Ադրբեջանը մեծ քանակությամբ զինտեխնիկա է կենտրոնացնում Հայաստանի հետ սահմանին։ Թուրք-ադրբեջանական տանդեմը նպատակ ունի ռազմական ներխուժման միջոցով բացել, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքը» ու ճանապարհ հարթել թուրքական երազանքների իրականացման համար։

ԱՐՏԱԿ ԳԱԼՍՏՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Historical Dates ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ
Контраст между обещаниями и реальностью: структура списка крупных налогоплательщиков - фактическое «зеркало» экономики: «Паст»Налогом на имущество также прикарманивают людей: «Паст»Подобные альянсы могут сдерживать турецко-азербайджанский тандем: «Паст»Внедрение системы всеобщего декларирования должно быть приостановлено как минимум на несколько лет: это правительство лжет и манипулирует: «Паст»Вице-президент США пригрозил отправить американские войска в Украину, если Путин сорвет мирные переговорыИндия и США договорились о совместном производстве Javelin и StrykerАрмянская апостольская церковь сегодня отмечает ТиярнэндарачЗеленский заявил, что не подчинится договоренностям, достигнутым без участия УкраиныАрмянская апостольская церковь сегодня отмечает Тиярнэндарач Цены на нефть слабо повышаются Трамп заявил, что хочет возобновить переговоры с РФ и Китаем о контроле над ядерными вооружениямиИзраиль сообщил о кибератаке на свою Национальную платежную системуНа месте строительства небоскреба в Лондоне обнаружили руины 2000-летней римской базиликиНа уровне тостов... о тосте: «Паст»Шант Саркисян и Айк Мартиросян заняли 2-е и 3-е места на Международном шахматном турнире в Ташкенте Премьера сериала «Афродеревня» продюсеров Андреасянов, Канделаки и Ханчаляна пройдет 17 февраля на ТНТ Русская община Азербайджана прокомментировала закрытие «Русского дома Баку»ДТП в Гегаркунике: Пострадали четыре человека Кабмин Армении освободил компанию «Дустр Марианна» от уплаты пошлин Погода в Армении: ночные морозы ослабеют Число пострадавших в результате наезда на людей в Мюнхене увеличилось до 20 человек От чего «получают аллергию» азербайджанские и турецкие пропагандистские машины? «Паст»«Сегодняшняя общественная активность Пашиняна напоминает «спам»»: «Паст»Директор незаконно арестован более чем на 140 дней, а сотни сотрудников оказались в сложной ситуации: «Паст»Как добиться консолидации реального потенциала реальных оппозиционеров? «Паст»Сотрудники мэрии Еревана проводят проверки в общественном транспорте столицыПрезидент Египта отменил визит в США из-за плана Трампа по ГазеАзербайджан собирается развивать оборонное сотрудничество с СомалиFox: у США нет конкретного плана по урегулированию конфликта в УкраинеАрнольд Шварценеггер прокомментировал нашумевшую обнаженную сцену своего сына в сериале «Белый лотос»Россия договорилась с талибами о закупках Coca-Cola Песков назвал планы вступления в ЕС суверенным правом Армении Жительница Армении убила знакомого иностранца, облив его серной кислотой JСС: антибиотик от диареи может снижать воспаление в кишечникеДелегация военной полиции МО РА посетила базу Хоэнфельс в ГерманииИгорь Арутюнян стал чемпионом всероссийских соревнований по карате Трамп анонсировал поездку главы Минфина США в Киев и заявил, что война «должна скоро закончиться»Дочь грузинского мультимиллиардера выиграла дело о «нашествии моли» на свой особняк в ЛондонеБосфор временно закрыт для судоходства из-за плотного туманаВ Ереване продолжается работа очередной парламентской четырехдневкиПутин в преддверии переговоров по Украине отдал Трампу американского заложникаДетский сад.... «Паст»«Те правоохранительные органы, которые возбудят дело против Пашиняна и будут судить его, войдут в Армянскую историю как истинно служащие Родине»: «Паст»В каком вопросе большинство абхазских армян пришли к консенсусу? «Паст»Почему министр экономики посетил «Спайку»? «Паст»Какие основные факторы существуют для нарушения работы ЗММК, и кто в этом заинтересован? «Паст»Мэр Еревана: Происходящие в транспортной системе изменения оправданы – хватит манипулироватьОбломки сбитого беспилотника упали на многоэтажный жилой дом в центре КраснодараАдвокаты Армении объявили забастовкуПопытка убийства, погоня и стрельба: Правоохранители задержали предполагаемого преступника
Самое популярное