ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


«Նպատակն, ամենայն հավանականությամբ, բանավոր պայմանավորվածությամբ որոշակի տարածքներ աստիճանաբար հանձնելն է». «Փաստ»

ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Նոյեմբերի 9-ի ու հունվարի 11-ի հայտնի հայտարարությունները ստորագրելուց հետո ամեն ինչ ոչ թե ավարտվել, այլ նոր է սկսվում: Խոսքը ՀՀ տարածքային ամբողջականության խախտման, տարածքների բռնազավթման, ռազմական ագրեսիայի, ինչպես նաև որոշակի տարածքների օկուպացիայի մասին է: Անդրադառնալով Ադրբեջանի՝ պարբերական բնույթ ստացած սահմանային սադրանքներին, «Փաստի» հետ զրույցում նման կարծիք հայտնեց ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանը:

«Ինչո՞ւ է Ադրբեջանը պարբերաբար սադրանքների դիմում հայ-ադրբեջանական սահմանի տարբեր հատվածներում և որոշակի լարվածություն ստեղծում՝ լինի կրակոցների, հայկական բնակավայրերի գյուղացիների վրա հոգեբանական ազդեցության, զինծառայողների գերեվարման, նաև հրաձգության ձևով: Կա մի պարզ պատճառ, ըստ որի, Ադրբեջանը չի կասեցնելու իր այս գործելաոճը: Պաշտոնական տվյալներով՝ Ադրբեջանի զինված ուժերի ավելի քան 1000 զինծառայող գտնվում է ՀՀ տարածքում: Քանի դեռ ՀՀ օրվա իշխանություններն այդ զինծառայողներին իրավունքի ուժով և ուժի իրավունքով դուրս չեն բերել ՀՀ սահմաններից, այս ամենը շարունակվելու է: Մասնավորապես՝ ՀՀ-ն սկզբունքորեն կարող էր դիմել ՀԱՊԿ-ին կանոնադրության 4-րդ հոդվածով. Ադրբեջանի զինուժը իրականացրել է ագրեսիա, որի հետևանքով օկուպացվել են ՀՀ որոշակի տարածքներ: Քանի դեռ իրավունքի ուժով ՀՀ-ն իր դաշնակիցներին չի դիմել կամ ուժի իրավունքով չի պաշտպանել իր երկրի սահմանները Ադրբեջանի քաղաքական ղեկավարությունից, նման սադրանքները պարբերաբար լինելու են: Առավել ևս, որ դրանք հստակ նպատակ ունեն: Խոսքը որոշակի տարածքներ, բարձունքներ վերցնելն ու պահելն է, ինչի մասին հրապարակային են հայտարարում: Ալիևն ասում է, որ իրենք դուրս չեն գալու այդ դիրքերից, ավելին՝ ամրապնդվելու են»,-ասաց նա՝ շեշտելով հայկական կողմից նշվածին ոչ համարժեք արձագանքների մասին:

«Օրինակ՝ փոխվարչապետի պաշտոնակատար Տիգրան Ավինյանն ասում էր՝ կսպասենք, մինչև ադրբեջանցիները դուրս գան, բայց ադրբեջանցիները դուրս չեն գալու: Ավելին՝ նոր տարածքներ են վերցնելու: Այս իրողությունների պայմաններում սադրանքներն ամեն Աստծո օր մեզանից անպակաս են լինելու: Սա մեր առօրյան է լինելու, եթե արդեն իսկ չի դարձել»,-ասաց նա:

Հ. Նահապետյանի խոսքով, սահմանազատման ու սահմանագծման գործընթացի առումով Ադրբեջանը երկու նպատակ է հետապնդում. «Առաջին՝ եթե նույնիսկ Ադրբեջանին ոչ շահեկան վիճակով ՀՀ-ն Ադրբեջանն ինչ-որ սահմաններով ճանաչի, այնուամենայնիվ, իրենք շահում են. երբ ՀՀ-ն ճանաչում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, ապա Արցախը մնում է Ադրբեջանի կազմում: Ըստ այդմ, ՀՀ-ն Արցախի բանակցային գործընթացից դուրս է մնում թե՛ քաղաքական, թե՛ դիվանագիտական, թե՛ բարոյական առումով: Ադրբեջանի թիվ մեկ խնդիրը ժամ առաջ սահմանագծում ու սահմանազատում իրականացնելն է: Երկրորդ՝ Ադրբեջանը ձգտում է վերցնել այն տարածքները, որոնք, ըստ իրենց, նախկինում պատկանել են Խորհրդային Ադրբեջանին: Այդպիսի բնակավայրերից մեկը Տիգրանաշենն է, Երասխի մոտ ևս որոշակի տարածքներ կան, բավականաչափ բնակավայրեր կան նաև Տավուշում: Ի դեպ, սահմանազատման ու սահմանագծման Ադրբեջանի տարբերակը միջազգային իրավական ոչ մի նորմի չի բավարարում, որովհետև նման աշխատանքները երկու պետությունների միջև սովորաբար իրականացվում են միջազգային համապատասխան կոնվենցիաների տրամաբանությամբ»:

Մեր զրուցակիցը նշեց, որ, ըստ ընթացակարգի, նախ՝ դելիմիտացիայի և դեմարկացիայի միջգերատեսչական հանձնաժողովներ են ստեղծվում, որոնք քարտեզների վրա աշխատելով՝ գալիս են մի հայտարարի. «Դրանից հետո այդ հանձնաժողովները լուծարվում են, և կառավարությանը կից դեմարկացիայի հանձնաժողով է ստեղծվում: Այդ հանձնաժողովը քարտեզների վրա արդեն իսկ կատարված աշխատանքն է կիրառում: Հետո արդեն պետությունները դիմում են ՄԱԿ-ին, որ այդ փոփոխությունները ամրագրվեն երկու պետությունների քարտեզների վրա:Բայց հիմա Ադրբեջանը Google մասնավոր ընկերության GPS -ով նշագծում է անում ու, այն հիմք ընդունելով, զինուժը տեղափոխում է այնտեղ և ասում՝ տարածքն իմն է: Դրան ի պատասխան՝ ՀՀ իշխանությունները պետք է դիմեին ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհուրդ՝ ընդգծելով, որ երկու պետությունների միջև դելիմիտացիայի և դեմարկացիայի գործընթացները չեն համապատասխանում միջազգային բոլոր կոնվենցիաներին ու օրենքներին: Ըստ այդմ, պետք է ՀՀ իշխանությունները պահանջեին անվավեր ճանաչել Ադրբեջանի զինուժի և քաղաքական իշխանությունների ներկայությունը ՀՀ տարածքում»:

Իսկ թե ինչո՞ւ նման քայլ չեն անում, հարցի առաջին հասցեատերը, Հ. Նահապետյանի խոսքով, իշխանություններն են. «Այնուամենայնիվ, թե՛ միջազգային իրավունքի, թե՛ ՀԱՊԿ անդամակցության մեջ դրված իրավունքները չկիրառելու՝ ՀՀ իշխանությունների որդեգրած քաղաքականությունը կարող եմ մեկ նախադասությամբ գնահատել: Ըստ իս, ՀՀ օրվա իշխանություններն ու այդ իշխանության ներկայացուցիչ Նիկոլ Փաշինյանն, ամենայն հավանականությամբ, բանավոր պայմանավորվածություն ունեն Ադրբեջանի նախագահի հետ: Եվ այդ բանավոր պայմանավորվածությունն աստիճանաբար կյանքի են կոչում, ինչը մենք տեսնում ենք փաստերով: Օրինակ՝ երբ Ադրբեջանի զինուժն անարգել կարողանում է մտնել հայկական կողմից վերահսկվող Սև լճի տարածքի բարձունքներ ու, հայտնվելով շրջափակման մեջ, վստահ է լինում, որ ոչ միայն խնդիր չի ունենա, այլև հայկական կողմը չի կրակի: Այստեղից հետևություն եմ անում, որ որոշակի տարածքներ հանձնելու պայմանավորվածություն կա: Հիմա Սև լճում ամբողջ բարձունքները սկզբունքորեն Ադրբեջանի ձեռքին են: Սև լճի ջրով գյուղատնտեսական աշխատանքներ իրականացնող 4 գյուղի բնակիչները վաղ թե ուշ դուրս են գալու իրենց բնակավայրերից, որովհետև իրենց ապրելու, աշխատելու իրավունքներն են խախտվել: Հանրային ու փորձագիտական դաշտը իշխանություններին բացատրում է, թե ինչ քայլեր պետք է բխեն նշվածից, բայց կոնկրետ գործնական քայլեր այսպես էլ չեն անում: Բայց իշխանություններն առերևույթ են ցույց տալիս, թե չեն հասկանում այս ամենը»:

Կրկին շեշտելով ՀԱՊԿ-ին կանոնադրության 4-րդ հոդվածով դիմելու անհրաժեշտության մասին՝ փորձագետը հավելեց. «Պարբերաբար Նիկոլ Փաշինյանն ասում է՝ Ադրբեջանի զինուժը ագրեսիայի է ենթարկել ՀՀ-ն՝ խախտելով տարածքային ամբողջականությունը, օկուպացնելով որոշակի տարածքներ: ՀԱՊԿ կանոնադրության 4-րդ հոդվածով, երբ ապացուցվի, որ տեղի է ունեցել ագրեսիա և օկուպացիա, ՀԱԿՊ անդամ երկրներն ու առաջին հերթին ՌԴ-ն ամբողջովին վերանայելու են իրենց տրված լիազորությունները: Սա չենք կարող ասել ներկայիս իրողության մասին, երբ Հայաստանը պարզապես ներկայացրել է, թե կա սպառնալիք այն դեպքում, երբ Ադրբեջանի ԶՈւ-երն ուղղակիորեն մեր տարածքում են հայտնվել: Այս պարագայում ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարն էլ ասում է՝ սահմանային միջադեպեր են: Այնպես որ, ինչպես ասում են, «շան գլուխը» ՀՀ օրվա իշխանության մոտ է: Եթե ցանկանան, միջազգային իրավունքն էլ ի նպաստ հայկական կողմի կլինի, ՀԱԿՊ-ը այլ քայլեր կանի: Մինչդեռ չեն ցանկանում: Նույն ՀԱՊԿ-ին 2-րդ՝ անպտուղ հոդվածով դիմելը նախ՝ ՀԱՊԿ-ին դիմելու իմիտացիայի նպատակ ուներ: Երկրորդ նպատակը ՀԱՊԿ-ի հեղինակությանը հարվածելն էր»:

Հայկ Նահապետյանի խոսքով, վերոնշյալը Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության հայտնի քաղաքականության շարունակություն է. «ՀՀ-ն դիմում է ՀԱՊԿ-ին ոչ համարժեք հոդվածով, որից հետո, այսպես ասած, փորձագիտական գիգանտներն ու իշխանության ամենաբարձր ատյաններում կանգնած անձինք անամոթաբար ստում ու ասում են՝ ՀԱՊԿ-իր գործառույթները չի կարողանում կատարել, մինչդեռ գնդակը ՀՀ դաշտում է, որի իշխանությունները ճիշտ չեն ներկայացնում իրավիճակը: ՀՀ իշխանությունների՝ նման քայլերով Ադրբեջանի դեմ պայքարելը ոչ այլ ինչ է, քան Ադրբեջանի դեմ պայքարելու իմիտիացիա: Այս ամենն իմիտացիա է, բուն նպատակը ժամանակ շահելն է, մինչև տարբեր հատվածներում ադրբեջանական զինուժն իրեն անհրաժեշտ տարածքներն ու բարձունքները կվերցնի: Հիմա Սև լճի մասին արդեն չեն էլ խոսում, արդեն Կութ, Վերին Շորժա, Երասխ, շուտով այդ ամենը կտեղափոխվի Տավուշ:

Մեծ հաշվով՝ պայքարի իմիտացիա է արվում, որի նպատակը, ամենայն հավանականությամբ, բանավոր պայմանավորվածությամբ որոշակի տարածքներ աստիճանաբար հանձնելն է: Ու որպեսզի ժողովրդի ու ընդդիմադիրների մեջ որոշակի բողոք արտահայտող կեցվածք չդրսևորվի, Փաշինյանը փորձում է չխոսել այդ ամենի մասին: Առավել ևս՝ իսկապես մտավախություն ունի, որ այդ տարածքների հանձնման ժամանակ, այնուամենայնիվ, նույն Տավուշում ու Սյունիքում ժողովուրդը կընդվզի: Այս առումով յուրաքանչյուր ընդզվում իշխանությունների համար ցավալի է: Սա է պատճառը, որ ապօրինի կերպով արգելեցին անգամ այն սոտորագրահավաքը, որը Սյունիքի ՏԻՄ մարմինների մի շարք ղեկավարների ապօրինի ձերբակալման դեմ էր: Ադրբեջանի դեմ պայքարի իմիտացիա են անում, քանի որ ցանկացած ընդզվում ցավոտ է իշխանության համար: Բայց, այնուամենայնիվ, տարածքներն աստիճանաբար հանձնվելու են»:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Historical Dates ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ
Most Popular