Ծանոթ ու միաժամանակ անհայտ … գարեջրի կարբոնացում
ՖՈՏՈ
Գարեջրի գազն այդ ըմպելիքի անբաժանելի մասն է։ Բացի այն, որ գազն ազդում է փրփուրի առաջացման վրա, այն նաև մեծապես ազդում է համի վրա։ Գազի պղպջակներն ազդում են ճաշակելիքի ռեցեպտորների վրա և միաժամանակ ընդգծում գայլուկի դառնության ընկալումը:
Ավանդաբար ածխածնի երկօքսիդն է օգտագործվում գարեջրի գազով հագեցման՝ կարբոնացման համար: Նախ, դա խմորման արգասիքներից մեկն է, և երկրորդ, դրանով գարեջուրը հեշտ է հագեցնել ոչ միայն արդյունաբերական պայմաններում, այլ նաև տանը։ Այսօր որոշ գարեջուր արտադրողներ սկսել են ածխաթթու գազի փոխարեն ազոտ օգտագործել։ Այնուամենայնիվ, գարեջուրը տանը ազոտով հագեցնելը բարդ խնդիր է։ Ի վերջո, CO2-ով կարբոնացումը ավանդույթ է, և գարեջրագործների մեծ մասը չի պատրաստվում հրաժարվել դրանից:
Իսկ ընդհանրապես CO2-ով հագեցնելու պրոցեսը կոչվում է կարբոնացում, և այն տեղի է ունենում բնական կամ արհեստական եղանակներով: Արդյունաբերական արտադրության մեջ գարեջուրը գազավորվում է արտադրության վերջնական փուլում։ Տնային պայմաններում այդ գործընթացն իրականացվում է գարեջրի շշալցման փուլում։ Միևնույն ժամանակ, գարեջրի խոշոր գործարաններում օգտագործվում է հարկադիր կարբոնացում միատեսակ համով խմբաքանակ ստանալու համար։ Տեխնոլոգիան պարզ է, և շատերն են ծանոթ խորհրդային տարիների սիֆոններին, ածխածնի երկօքսիդը ճնշման տակ անցնում է գարեջրի տարաներ։ Այդ մեթոդը լավագույնս է աշխատում ֆիլտրացված գարեջրի դեպքում:
Տարբեր երկրների օրենսդրությունը տարբեր կերպ է վերաբերվում գարեջրագործությունում CO2-ի ծագմանը: Օրինակ, Ռուսաստանում այն կարող են գնել այլ արտադրողներից: Իսկ Գերմանիայում օրենսդրությունը սահմանում է, որ գարեջրի գործարանները պետք է ինքնուրույն արտադրեն ածխաթթու գազ իրենց կարիքների համար:
Ինչ վերաբերում է բնական կարբոնացմանը, ապա դա հնագույն մեթոդ է, որն օգտագործվում էր հին գարեջրագործների կողմից և այսօր էլ օգտագործվում է կրաֆտային գարեջրի արտադրողների կողմից: Գործընթացը հիմնված է այն բանի վրա, որ խմորման ժամանակ խմորիչը, բացի ալկոհոլից, արտազատում է նաև CO2։ Այդ մեթոդը լավագույնս է համապատասխանում կենդանի, չֆիլտրացված գարեջրի համար: Այդ մեթոդի առավելությունն այն է, որ այն պարզ է, ինչն էլ օգտագործում են տնային գարեջրի սիրահարները։ Միայն անհրաժեշտ է շաքար կամ գլյուկոզա ավելացնել գարեջրի մեջ: Գարեջրագործներն այդ հավելումն անվանում են «պրայմեր»: Պրայմերն իր կազմով կարող է բազմազան լինել, բայց սովորական ճակնդեղի շաքարն այդ նպատակի համար քիչ օգտակար է, քանի որ տալիս է խմորիչի հետհամ: Այդ նպատակի համար լավագույներն են եգիպտացորենի շաքարից, եղեգնաշաքարից, մելասից կամ մեղրից պատրաստված օշարակները: Ընդ որում, կախված նրանից, թե որ պրայմերն է օգտագործվում, կարբոնացման գործընթացը տևում է 7-ից 14 օր։ Նաև գործընթացի արագության վրա ազդում է ջերմաստիճանը, որի իդեալականը 18-22 օC-ն է: Կարբոնացման գործընթացին տիրապետելը նախապայման է իսկական տնական գարեջուր պատրաստելու համար։
Կ. Խաչիկյան
