Ծանոթ ու միաժամանակ անհայտ … ծաղկեպսակ գլխադիր

Ծաղկեպսակը շատ ժողովուրդների մոտ վաղուցվանից է ավանդական զարդարանք եղել, բայց ոչ բոլորը գիտեն, թե ինչպես է ի հայտ եկել այդ պսակագործության ավանդույթը և ինչ նշանակություն է կրել հագուստի այդ տարրը: 
Ծաղկեպսակը գլխազարդ է, ունի օղակի տեսք և բաղկացած է խոտաբույսերից, ծաղիկներից և տերևներից։ Դա հագուստի տարր է և այն կրում են գլխին որպես աքսեսուար։ Սովորաբար ծաղկեպսակներ կրելը կապում են սլավոնական ավանդույթի հետ, բայց այդ երևույթը բնորոշ էր նաև Հին Հունաստանի և Հռոմի ժողովուրդներին: Հին Հունաստանում ծաղկեպսակներ հյուսվում էին դափնու տերևներից, դրանք ծառայում էին որպես մրցանակ հաղթողի համար: Աթենացի աղջիկները ալոճենու պսակներ էին կրում: Եվ այդ գլխազարդի մեջ հյուսված խոտաբույսերի բաղադրությամբ կարելի էր իմանալ աղջկա կարգավիճակի ու այն դիրքի մասին, որին նա պատկանում էր։ Իսկ օրինակ, Լեհաստանում անանուխի տերևներից ծաղկեպսակը անմեղության խորհրդանիշ էր, իսկ սիսեռի պատիճը խորհրդանշում էր աղջկա ամուսնանալու ցանկությունը: Հռոմեացիների համար դափնեպսակը փառքի և զորության նշան էր: Փշե պսակը նախատեսված էր այն մարդկանց համար, ովքեր մահապատժի էին ենթարկվում։ Արաբները նարնջագույն ծաղկեպսակ էին նվիրում հարսնացուներին որպես պտղաբերության խորհրդանիշ։ Չինաստանում ձիթենու ծաղկեպսակը նախատեսված էր գրչի վարպետների համար:
Հնում ծաղկեպսակ հյուսելը իսկական ծես էր։ Սովորաբար դա անում էին միայն չամուսնացած աղջիկների համար։ Պսակագործը մի կին էր, ով զբաղվում էր ծաղկեպսակներ հյուսելով և վաճառելով։ Ավանդույթների համաձայն ծաղկեպսակը պետք է հյուսվեր որոշակի ժամի պահպանելով չափն ու ձևը, օգտագործելով անհրաժեշտ նյութերը և կիրառելով տարբեր տեխնիկա։ Պսակի կազմը կախված էր այն իրադարձությունից, որի համար այն պատրաստվել էր։ Օրինակ սլավոնների մոտ Կուպալայի օրերը տոնելու համար օշինդրից էին հյուսում ծաղկեպսակ չար ոգիներից պաշտպանվելու համար: Խոտաբույսերի բազմազանությունը, որոնք օգտագործվում էին հյուսելու համար, արոմաթերապիայի մի տեսակ էր, դրանք լավ տրամադրություն էին առաջացնում և նույնիսկ բուժում էին հիվանդությունները: Կուպալայի տոնը և օրիորդական ծաղկեպսակներ միավորված են մեկ այլ ավանդույթով; Հին ժամանակներից ի վեր, Իվան Կուպալայի գիշերը, աղջիկները իրենց ծաղկեպսակները դնում էին  ջրի վրա: Ըստ լեգենդի եթե ծաղկեպսակը խորտակվեր, ապա աղջկան դժբախտություն էր սպասվում, իսկ եթե ծաղկեպսակը լողեր, նա կամուսնանար։ Նաև ծաղկեպսակներ էին նետում ծառի վրա, և այն աղջիկը, ում ծաղկեպսակը մնար ծառին՝ շուտով կամուսնանար։ Տարբեր ծեսերից հետո գրեթե բոլոր ծաղկեպսակները ոչնչացվում էին, սակայն որոշները թողնում էին բուժական նպատակներով օգտագործելու համար։
Ծաղկեպսակը, ինչպես և գլխազարդը, աղջկա հարսանյաց զգեստի անփոխարինելի հատկանիշն էր, դա նոր կյանքի և սիրո խորհրդանիշն էր։ Նաև հարսնացուի հարսանեկան ծաղկեպսակը խորհրդանշում էր նրա մաքրությունը։ Ուստի կուսությունը կորցրած այրին կամ աղջիկը ծաղկեպսակ չէին կրում։ Բացի դա հնում հարսն ու փեսան ծաղկեպսակներ էին փոխանակեցին։ Ժամանակի ընթացքում ծաղկեպսակներ փոխանակելու ծեսը փոխարինվել է մատանիների փոխանակմամբ, որն այսօր այդքան տարածված է: Հարսանեկան ծաղկեպսակներ պահվում էին շատ երկար ժամանակ, տեղադրվում էին ամենահարգված տեղում: Երբ երեխան ծնվում էր երիտասարդ ընտանիքում, օրորոցում հարսանեկան ծաղկեպսակ էին դնում նրան չար ոգիներից պաշտպանելու համար: Ծաղկեպսակներ օգտագործում էին նաև թաղումների ժամանակ, երբ թաղում էին չամուսնացած երիտասարդներին։ Ավանդաբար նման ծաղկեպսակներ դրվում էին մահացածների գլխին: Ավանդույթի համաձայն բերքահավաքի վերջին ծաղկեպսակ էին հյուսում նաև եգիպտացորենի հասկերի մնացորդներից և այն դնում  առաջին գեղեցկուհու գլխին ու սկսում տոնել բերքի ավարտը։
Ժամանակի ընթացքում ծաղկեպսակներ պատրաստելու բնական նյութը սկսեց փոխարինվել արհեստական ​​նյութով՝ ավելի լավ պահպանման համար։ Այսօր ծաղկեպսակը բացառապես դեկորատիվ գլխազարդ է։ Այնուամենայնիվ, այն բավականին տարածված է։ Ժամանակակից աղջիկներն ավելի ու ավելի հաճախ են այն ներառում իրենց զգեստապահարանում և  դրանով իսկ վառ տպավորություն ստեղծոեւմ իրենց մասին։
 
Կ. Խաչիկյան