ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Ծանոթ ո ւմիարժամանակ անհայտ…երաժշտական գործիք տրոմբոն

ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ

Տրոմբոնը փողային երաժշտական ​​գործիք է: Եվրոպայում այն ​​հայտնի է եղել սկսած 15-րդ դարից: Չնայած ավելի հնում էլ մարդիկ ստեղծել են մետաղյա խողովակներով երաժշտական այնպիսի գործիքներ, որոնք ունեցել են կոր և ուղիղ հատվածներ: Իրականում հենց դրանք էլ եղել են տրոմբոնի հեռավոր նախնիները: Օրինակ  ասորական եղջյուրը, կամ բրոնզե մեծ և փոքր խողովակներից պատրաստված գործիքները, որոնք օգտագործվել են Հին Չինաստանի դատարաններում և ռազմական արշավներում նվագելու համար: Հին եվրոպական մշակույթում ևս կան այդ երաժշտական գործիքի նախատիպերը: Հին Հունաստանում դա սալպինքսն է՝ մետաղից պատրաստված ուղիղ խողովակը, Հռոմում ՝ tuba directa-ն, ցածր ձայնով սրբազան շեփորը: Պոմպեյի պեղումների ժամանակ (ըստ պատմական տեղեկությունների մ.թ.ա. 79 թվականին այդ հին հունական քաղաքը թաղվել է Վեզուվի հրաբխի մոխրի տակ), հայտնաբերվել են տրոմբոնի նմանությամբ մի քանի բրոնզե գործիքներ, ամենայն հավանականությամբ դրանք «մեծ» փողաբերանով, երբեմն ոսկյա  և թանկարժեք քարերով զարդարված շեփորներ են եղել: Իտալերենից թարգմանաբար «տրոմբոն» նշանակում է «մեծ շեփոր»:

Կուլինյան շեփորը (sakbut) տրոմբոնի անմիջական նախնին է: Այդ գործիքում խողովակը ետ ու առաջ տեղափոխելով նվագողը կարող էր փոխել գործիքի մեջ առկա օդի ծավալը, ինչը հնարավորություն էր տալիս հանել ձայներ, որոնք կոչվում են քրոմատիկ ձայնաշարքեր: Տեմբրով հնչյունը նման էր մարդկային ձայնի տեմբրին, ուստի այդ երաժշտական գործիքները լայնորեն օգտագործվել են եկեղեցական երգչախմբերում ձայնը ուժեղացնելու և ցածր ձայները կրկնօրինակելու համար: Սակբուտը (ըստ էության տրոմբոնը) փոքր ինչ փոքր է եղել ժամանակակից տրոմբոնից ևունեցել է տարբեր ռեգիստրային հնչյուններ (բաս, տենոր, սոպրանո, ալտ): Հենց այդ գործիքի վերջնական տեսքի բերելն ու բարելավելն է խթան  հանդիսացել մեզ հայտնի ժամանակակից տրոմբոնի առաջացման համար: 

Նվագախմբերում լինում են հիմնականում երեք տեսակի տրոմբոններ՝ ալտ, տենոր, բաս: Դրանց միաժամանակ հնչելիս ստացվում է մութ և մռայլ տեմբր, դա առաջացնում է մի տեսակ կապ գերբնական, հզոր ուժի հետ, և ընդունված է այն օգտագործել օպերային ներկայացման խորհրդանշական դրվագներում: Տրոմբոնը սիրված է եղել Մոցարտի, Բեթհովենի, Գլյուկի, Վագների, Չայկովսկու, Բեռլիոզի կողմից: Ժամանակի ընթացքում այն լայն տարածում է ստացել բազմաթիվ թափառող երաժիշտների և նվագախմբերի շնորհիվ, որոնք շրջագայել են Եվրոպայում և Ամերիկայում:

Ռոմանտիզմի դարաշրջանում շատ կոմպոզիտորներ են ուշադրության դարձրել տրոմբոնի ակնառու հնարավորությունների վրա: Գործիքի մասին ասվել է, որ այն օժտված է հզոր, արտահայտիչ, վսեմ ձայնով, այն սկսել են ավելի հաճախ օգտագործել երաժշտական ​​մեծ համերգներում: 19-րդ դարի առաջին կեսին մեծ տարածում են գտել տրոմբոնային մենահամերգները: Ստեղծվել են տրոմբոնի համար գրված մեծ թվով ստեղծագործություններ: Մեր օրերում էլ տրոմբոնի նկատմամբ հետաքրքրության պակաս չկա, բացի այդ ներկայումս կրկին հետաքրքրություն է առաջացել հնագույն սակբուտի (հին տրոմբոնի) նկատմամբ:

 Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am

Historical Dates ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ
Most Popular