«Բաքուն և Երևանը կանաչ լույս են վառել նավթի առևտրի համար. Հայկական ընկերությունները սկսել են փակ բանակցություններ»

Հայաստանի փոխվարչապետը հաստատել է, որ վերջերս Գաբալայում բանակցություններ է վարել Ադրբեջանի փոխվարչապետ Շահին Մուստաֆաևի հետ Ադրբեջանից Հայաստան նավթի և նավթամթերքի արտահանման վերաբերյալ, գրում է tasnimnews.com–ը։

Պատասխանելով լրագրողների այն հարցին, թե արդյո՞ք Երևանն ու Բաքուն համաձայնության են եկել վառելիքի ներմուծման վերաբերյալ, Գրիգորյանը նշել է. «Այո, համապատասխան քննարկումներ են տեղի ունեցել, և համագործակցության հնարավորություններ կան»։

Միևնույն ժամանակ, հնարավոր ներմուծման ծավալների, գնորդ ընկերությունների անունների, սպասվող գների և ադրբեջանական նավթի ռուսական վառելիքի համեմատ մրցունակության վերաբերյալ հարցերին պատասխանելիս նա ձեռնպահ է մնացել կոնկրետ մեկնաբանություններ անելուց նշելով. «Վառելիքի մատակարարման ոլորտում հետագա գործընթացները վերաբերում են մասնավոր արտահանողների և ներմուծողների փոխազդեցությանը, և հնարավոր գործարքների պայմանները կորոշվեն շուկայական պայմաններով»։

Հայ հասարակությունը նավթային բանակցությունների մասին սկզբում իմացել է ադրբեջանական կողմից։ Վերջերս Ադրբեջանի նախագահի արտաքին քաղաքականության հարցերով օգնական Հիքմեթ Հաջիևը միջազգային ֆորումում ելույթ ունենալիս հայտարարել էր, որ սահմանների սահմանազատման գործընթացին զուգահեռ երկու երկրների փոխվարչապետերը քննարկել են փոխադարձ առևտրի կոնկրետ ոլորտներ, որոնցից մեկը նավթի և նավթամթերքի արտահանումն է Հայաստան։ Բանակցային օրակարգում գտնվող այլ ապրանքների վերաբերյալ Գրիգորյանը չի մանրամասնել և պարզապես նշել է. «Այլ արտահանման ապրանքների շուրջ բանակցությունները շարունակվում են»։

ՀՀ էկոնոմիկայի նախարար Գևորգ Պապոյանն էլ հայտնել է, որ ադրբեջանական վառելիք ներմուծելով հետաքրքրված մի շարք հայկական ընկերություններ արդեն բանակցություններ են սկսել ադրբեջանական կողմի հետ։ Սակայն նա հրաժարվել է այդ ընկերությունների անունները տալ հղում անելով «առևտրային գաղտնիությանը»։ Խոսելով ադրբեջանական վառելիքի մրցունակության մասին Հայաստանի ռուսական մատակարարումների գերիշխող շուկայում Պապոյանը նշել է. «Եթե այն մրցունակ է՝ կմտնի շուկա, եթե ոչ, ապա չի մտնի։ Պետության խնդիրը մրցակցությանը միջամտելը չէ, այլ առավելագույն հնարավորություններ ստեղծելը։ Մնացած ամեն ինչ մասնավոր հատվածի բանակցությունների հարց է»։ Նա նաև հավելել է, որ եթե ադրբեջանական վառելիքի ներմուծումը իրականացվի, պաշտոնական հայտարարություն կարվի։

Հայաստանի վառելիքի շուկան վերահսկվում է մի քանի խոշոր ընկերությունների կողմից, որոնք դեռևս չեն մեկնաբանել հնարավոր բանակցությունները ադրբեջանական կողմի հետ:
CPS Energy Group-ը պատկանում է Աշոտ Սալազարյանին, ով Հայաստանի յոթերորդ խոշորագույն հարկատուն է, 2025 թվականի առաջին ինը ամիսների ընթացքում նա վճարել է 19 միլիարդ դրամ հարկ։ Լրագրողների հարցումներին ի պատասխան ընկերությունը հայտարարել է, որ «անհրաժեշտության դեպքում մեկնաբանություն կտրամադրի»։

«Ֆլեշ»-ը պատկանում է Բարսեղ Բեգլարյանին, ով քսաներկուերրորդ խոշորագույն հարկատուն է 11 միլիարդ դրամ հարկերով։ Ընկերության գործադիր տնօրեն Սանասար Բեգլարյանը հրաժարվել է մեկնաբանություն տալ։

«Մաքս Օիլ»-ը պատկանում է Էդգար Փամբուկյանին (Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության նախկին պատգամավորի որդուն), ով քսանչորսերրորդ խոշորագույն հարկատուն է 10 միլիարդ դրամ հարկերով։ 

«Մեգա Թրեյդ»-ը «Սիլ Քեփիթալ» հոլդինգային ընկերության մաս է կազմում, որը պատկանում է Խաչատուր Սուքիասյանի (իշխող կուսակցության պատգամավոր) ընտանիքին, և երեսունչորսերրորդ խոշորագույն հարկատուն է 7.3 միլիարդ դրամ հարկերով։ Ընկերությունը նաև տիրապետում է «Գալֆ Արմենիա»-ի 50%-ին։

Պաշտոնական վիճակագրության համաձայն անցյալ տարի Հայաստանը ներմուծել է 490,000 տոննա վառելիք, որից 62%-ը (մոտավորապես 300,000 տոննա) Ռուսաստանից։ Դեռևս պարզ չէ, թե այս խոշոր խաղացողներից ո՞վ է պատրաստ առաջինը կոտրել հաստատված մենաշնորհը և սկսել առևտուր Ադրբեջանի հետ։

Հայ տնտեսագետ Սորեն Պարսյանը նշել է, որ Հայաստանը տարեկան սպառում է մոտ 300,000 տոննա բենզին և դիզելային վառելիք, որի գրեթե 90%-ը ներմուծվում է Ռուսաստանից: Վրաստանի տարածքով երկաթուղով ժամանող ռուսական վառելիքը լաբորատոր փորձարկման կարիք չունի, քանի որ այն ներմուծվում է Եվրասիական տնտեսական միության (ԵԱՏՄ) շրջանակներում: Սակայն, ըստ ԵԱՏՄ կանոնակարգի, Ադրբեջանից վառելիքը պետք է նախնական փորձարկում անցնի։ Պարսյանը շեշտել է. «Ադրբեջանական վառելիքը կարող է ներմուծվել Հայաստան միայն ստուգումից հետո: Պետք է պարզվի, թե արդյո՞ք այն համապատասխանում է ԵԱՏՄ չափանիշներին: Եթե ներմուծվի և մաքսազերծվի, այն կհամարվի ԵԱՏՄ արտադրանք և կարող է վերարտահանվել, այդ թվում Ռուսաստան»։

Ավելին, կարևոր գործոններից մեկը գինն է։ Ռուսական վառելիքը Հայաստան է մտնում համաշխարհային շուկայականից ցածր գներով միջկառավարական համաձայնագրերի և արտահանման մաքսատուրքերից ազատման շնորհիվ։ Արդյո՞ք ադրբեջանական վառելիքն ավելի թանկ կլինի։ Պարսյանը բացատրել է. «Երկու ամիս առաջ որոշում է կայացվել երրորդ երկրներից, այդ թվում Ադրբեջանից, բենզինի և դիզելային վառելիքի ներմուծումն ազատել մաքսատուրքերից»։

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am