«Հիմարություն է փրկել մարդուն, որը փորձում է հարվածել փրկողի գլխին»․ «Փաստ»
ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
regnum.ru-ն «Գրետան չի օգնի. Փաշինյանը հանդես է գալիս Հայաստանի ռազմավարական կապիտույացիայի օգտին» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ վերջերս Նիկոլ Փաշինյանը միանգամից երկու ապշեցուցիչ բան է արել: Նախ՝ նա սափրել է մորուքը և սոցցանցերում ցուցադրել իր նոր կերպարը։ Երկրորդ հերթին՝ հանդես է եկել ռազմավարական բնույթի նոր նախաձեռնությամբ: «Ես կարծում եմ, որ խաղաղ գոյության համար Հայաստանին և Ադրբեջանին պետք են ոչ միայն խաղաղություն և այլ համաձայնագրեր, այլ, իմ կարծիքով, նրանք պետք է կնքեն ռազմավարական գործարք այն բանաձևերի մասին, որոնց շրջանակներում մենք նախատեսում ենք առաջիկա 100 տարում ապրել որպես անկախ պետություններ միմյանց կողքին»,- ասել է Հայաստանի վարչապետը։ Նման նախաձեռնությունը ժամանակավրեպ է թվում։
Այսօր Հայաստանն ու Ադրբեջանը դեռ չեն կարողանում հասնել անգամ խաղաղության պայմանագրի ստորագրմանը։ Դրա համար չկան ո՛չ վստահության մթնոլորտ, ո՛չ էլ երաշխիքներ, որ կողմերը կկատարեն իրենց պարտավորությունները։ Պարզ ասած՝ ի՞նչ ռազմավարական պայմանավորվածությունների մասին կարելի է խոսել մի իրավիճակում, երբ Բաքուն և Երևանը դեռևս չեն պայմանավորվել մարտավարական փոխզիջումների շուրջ։ Բայց, ակնհայտորեն, Փաշինյանը կարծում է, որ ռազմավարական համաձայնագրի իր տեսլականն է, որ կօգնի հասնել մարտավարական բեկումների։ Ի վերջո, այդ ռազմավարական համաձայնագիրը իրական կապիտուլ յացիա է իրենից ներկայացնում։ «Ենթադրվում է, որ դա կապված է, այսպես կոչված, «իրական Հայաստան» հայեցակարգի հետ, որը նախկինում հնչեցրել է Փաշինյանը։ Այսինքն, քաղաքական ռազմավարություն՝ հիմնված տարածքներից, ազգային պատմական շահերին առնչվող ցանկացած ասպեկտներից հրաժարվելու վրա։ Եվ դա՝ հարևաններին և, ամենակարևորը, Արևմուտքին գոհացնելու համար»,- regnum.ru-ի հետ զրույցում ասում է Եվրասիական վերլուծական ակումբի ղեկավար Նիկիտա Մենդկովիչը։
Այդ ռազմավարության շրջանակում, ըստ փորձագետի, Փաշինյանը պատրաստ է նույնիսկ զիջել երկրի տարածքների մի մասը, ինչպես նաև կրճատել բանակը։ Իհարկե, այդ ռազմավարության մեջ կա որոշակի տրամաբանություն, եթե իրավիճակին նայեք Փաշինյանի աչքերով ու երկրի իմիջի նրա տեսլականով: «Հայաստանի համար կարևոր է Ադրբեջանի հետ անվտանգության, չհարձակվելու և ապագա պատերազմների կանխման երաշխիքներ ունենալը։ Փաշինյանը պետք է կայունություն հաստատի, զերծ մնա այն մեղադրանքներից, թե իբր ինքը համաձայնության մեջ է Ալիևի հետ և ապագայում տարածքներ է զիջելու, օրինակ՝ «Զանգեզուրի միջանցքը» կամ ողջ Զանգեզուրը (Սյունիք)։ Դեպի Եվրոպա ուղղված Փաշինյանը ցանկանում է լուծել իր հարևանի հետ կապված խնդիրները և հանգիստ տանել իր երկիրը դեպի ԵՄ ու ՆԱՏՕ։ Բրյուսելում չկա վիճելի տարածքներով խնդրահարույց անդամներ ունենալու ցանկություն»,- regnum.ru-ին բացատրել է Ռուսաստանի ժողովուրդների բարեկամության համալսարանի ժուռնալիստիկայի տեսության և պատմության ամբիոնի ավագ դասախոս Քամրան Հասանովը:
Հայաստանը չի կարող թրամ փյան սկզբունքով հասնել «խաղաղություն ուժի միջոցով», երկրի ֆինանսական, ժողովրդագրական, դիվանագիտական, քաղաքական և ռազմական ռեսուրսները չեն համապատասխանում դրան։ Եվ, ամենակարևորը, երկրի ռազմավարական մշակույթը չի ենթադրում նման ռեսուրսների կուտակում իրական քաղաքականության միջոցով, նախապատվությունը տրվում է ոչ թե գործին, այլ տեսարաններին։ Ընդ որում, տեսարաններ՝ ներքաղաքական սպառման համար։ Օրինակ՝ Հայաստանի իշխանությունները որոշեցին դեմ հանդես գալ Բաքվում կայանալիք կլիմայական գագաթաժողովին և հրավիրեցին հայտնի բնապահպան ակտիվիստ Գրետա Թունբերգին՝ Երևանի բողոքի ցույցերին։ Նրան խնդրել են արտահայտվել գերիների՝ Հայաստան վերադարձի օգտին։ Ակնհայտ է, որ Թունբերգը նախկինում չգիտեր որևէ բանտարկյալի մասին, և իր գործը կատարելուց հետո պարզապես կմոռանա նրանց մասին։ Միաժամանակ ակտիվիստի այցի համար հատկացված գումարը կարող էր ուղղվել տնտեսության իրական հատված։
Իսկ ընդհանրապես, դա է Հայաստանի իշխանությունների համակարգային քաղաքականությունը, PR-ն ավելի կարևոր է, քան իրական գործը։ «Ալիևը կարող է չհարձակման պարտավորություններ ստանձնել միայն խաղաղության համաձայնագրի ստորագրումից հետո։ Իսկ դրա համար Ադրբեջանին պետք են ապագայում տարածքային պահանջների բացակայության երաշխիքներ, այն է՝ փոխել Հայաստանի Սահմանադրությունը և հրաժարվել վրեժխնդրության գաղափարներից, հետագա սպառազինումից»,ասել է Հասանովը։ Այնուամենայնիվ, այստեղ կա երկու մեծ «բայց»: Նախ՝ ինչ էլ ասի Փաշինյանը պայմանավորվածությունների ռազմավարական բնույթի մասին, դրանք չեն հանգեցնի կայուն խաղաղության։ Միջազգային հարաբերությունների բոլոր օրենքներն ասում են, որ թույլերին խփում են, որոշ ամբիցիաների բավարարումը հանգեցնում է մյուսների առաջացմանը: «Ոչ ոք չի կարող Փաշինյանին երաշխավորել, որ իր կատարած պահանջներից հետո նորերը չեն լինի: Նույն Ադրբեջանը պաշտոնապես պահանջներ է հնչեցրել «Էրիվանի», այսինքն՝ Երևանի հարցով»,- հիշեցրել է Նիկիտա Մենդկովիչը։ Եվ որպեսզի դա տեղի չունենա, պետք են համաձայնագրի երաշխավորներ։ Եվ այստեղ երկրորդ «բայց»-ն է հայտնվում՝ այդպիսի երաշխավորներ չկան։
Ավելի ճիշտ՝ չկան երաշխավորներ, որոնց կհամաձայնեն հակամարտող երկու կողմերը։ «Իրանը, Թուրքիան և Ռուսաստանը հասկացնում են, որ այդ եռյակը կարող է լինել երաշխավոր։ Փաշինյանը կցանկանար, որ ԵՄ-ն ու Ֆրանսիան լինեն, բայց Ադրբեջանը դրան չի համաձայնի»,- վստահ է Քամրան Հասանովը։ Իհարկե, Ռուսաստանը կարող է միջամտել իրավիճակին։ Եվ ոչ միայն պայմանագրերի երաշխավոր դառնալու, այլ, ընդհանրապես, Երևանից «ամեն ինչ քամելուց» փրկելու անհրաժեշտությունից։ Հայաստանը դեռևս ՀԱՊԿ-ի և ԵԱՏՄ անդամ է, ինչը նրան երաշխավորում է Մոսկվայից ռազմական և տնտեսական հովանոցներ։ Բայց Հայաստանի վարչապետը հրաժարվում է այդ հովանոցից։ «Փաշինյանն ինքն է ձեռքերով ու ոտքերով պայքարում Մոսկվայի օգնության դեմ: Եվ, մեծ հաշվով, Ռուսաստանը չի կարող փրկել այդ խեղդվողին։ Ի վերջո, հիմարություն է փրկել մարդուն, որը փորձում է հարվածել փրկողի գլխին, - ասել է Մենդկովիչը,հետևաբար, հայերը ստիպված կլինեն փրկել իրենց միայնակ: Բայց արդյո՞ք դա կհաջողվի, դա մեծ հարց է»։
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
